Na zdjęciu fragment jednego z szesnastowiecznych fresków z kościoła San Maurizio al Monastero Maggiore. Kościół ten nazywany jest mediolańską kaplicą Sykstyńsą. Po lewej św. Katarzyna, po prawej św. Agata. Obie święte są wymieniane w kanonie mediolańskim
Już Stary Testament daje nam przykłady męczeństwa za wiarę, przykładowo siedmiu braci machabejskich, którzy ponieśli śmierć męczeńską za wiarę (por. 2 Mch 7). Także i w Nowym Testamencie są przykłady oddania życia za Chrystusa. Tutaj na myśl przychodzi św. Szczepan pierwszy męczennik, który nazywany jest m.in. w Mediolanie Protomęczennikiem. Nic więc dziwnego, że Kościół przechowuje pamięć o tych, których krew jest zasiewem nowych chrześcijan w swojej czcigodnej modlitwie jaką jest kanon rzymski.
Niniejszy artykuł nie jest próbą historycznego przedstawienia rozwoju kanonu rzymskiego. Ma służyć przybliżeniu sylwetek świętych, którzy są w nim wymienieni. Co do zasady kanon ambrozjański ma taką samą strukturę jak kanon rzymski. Występują pewne różnice takie jak: lavabo tuż przed konsekracją, czy w rito antico inne użycie pateny. O tych różnicach powstanie osobny artykuł. Poniżej omawiane są różnice dotyczące imion świętych wymienianych w tych kanonach.
„To czyńcie na Moją pamiątkę”
Bez wątpienia pierwszą osobą, która odmówiła kanon Mszy świętej tj. modlitwę eucharystyczną był sam Pan Jezus podczas Ostatniej Wieczerzy. Kościół, posłuszny poleceniu Pana, aż do dnia dzisiejszego sprawuje Mszę czyniąc to na Jego pamiątkę. Przyjmuje się, że wersję jerozolimską zaniósł do Rzymu święty Piotr i być może święty Paweł, jednak co do tego występują pewne kontrowersje. Na przestrzeni wieków nastąpił organiczny rozwój, poprzez dodanie kolejnych wspomnień, modlitw, którego efekt dziś można nazwać kanonem rzymskim. Obecnie wyróżnia się szereg modlitw składających się na kanon:
- Te igitur…
- Memento, Domine…
- Comunicantes…
- Hac igitur oblationem…
- Quam oblationem…
- Konsekracja
- Unde et memores… i Supra quae…
- Suplices te rogamus…
- Memento etiam, Domine…
- Nobis quoque i Per quem…
- Per ipsum…
Co do kolejności występowania tych modlitw historycy liturgii twierdzą, że z pewnością występowały w innej niż znana nam obecnie. Zdaniem ks. dr Rudolfa Buchwalda, profesora teologii i rektora widnawskiego seminarium w latach 1899-1905, pierwowzór kanonu rzymskiego stanowił kanon aleksandryjski, który trafił do Akwilei (północno-wschodnie Włochy), skąd trafił do Mediolanu i dopiero później do Rzymu. Oczywiście nie wyczerpuje to teorii dotarcia kanonu i jego rozwoju.
Bezsprzecznym natomiast jest fakt, że kanon Mszy (modlitwa eucharystyczna) na przestrzeni wieków rozwijała się. Przykładem na to mogą być święci, którzy są obecni w kanonie (I modlitwie eucharystycznej).
Przed konsekracją
Modlitwy znajdujące się przed konsekracją mają ogólny tytuł wstawienniczych. Są to m.in. modlitwy za Kościół (papieża, biskupa miejsca i wszystkich broniących wiary) czy za wiernych zgromadzonych na Liturgii. Kiedyś obok imienia biskupa miejsca dodawano także imię władcy (króla). Modlitwa za żywych wiąże się z tzw. dyptychami tj. tablicami na których zapisywano przynoszących chleb i wino do sprawowania Eucharystii, także ofiary pieniężne. Zaprzestano ich używać ok. VIII wieku.
Oprócz imion żyjących na dyptychach zapisywano imiona świętych, którzy przelali swoją krew za wiarę. Nie modlono się za nich, ale na ich grobach, gdy obchodzono dies natalis (sanctorum) tj. dzień narodzin dla nieba. Także w Starym Testamencie znaleźć można wzór zwracania się do przodków o pomoc. Kościół zachował tę praktykę wspominając świętych. Stopniowo rozwinęło się spisywanie świętych w tzw. martyrologium.
I dlatego konsekracją wspomina się Najświętszą Maryję Pannę, a także świętych apostołów i męczenników. Są to apostołowie oraz najznamienitsi męczennicy pierwszych wieków. Porządek rzymski różni się nieco od porządku mediolańskiego. W tym drugim dodani zostali przede wszystkim święci czczeni w Mediolanie. Przyjrzyjmy się teraz porównaniu:
| porządek rzymski | porządek mediolański | nota biograficzna |
| Najświętsza Maryja Panna | Listę świętych wymienianych w kanonie otwiera Najświętsza Maryja Panna jako Królowa męczenników. Była Ona zachowana od zmazy grzechu pierworodnego. Podkreślenie boskiego macierzyństwa Maryi miało miejsce na Soborze efeskim w 431 roku (wtedy to ogłoszono dogmat o tym – tzw. Theotokos – Bogurodzica). Czytaj więcej |
|
| Józef | Święty Józef Opiekun Najświętszej Maryi Panny został dodany do kanonu Mszy świętej decyzją papieża Jana XXIII 13 listopada 1962 roku (Dekret Świętej Kongregacji Obrzędów Novis hisce temporibus). Czytaj więcej |
|
| Piotr i Paweł | Na czele listy świętych męczenników znajdują się dwaj książęta Kościoła – święci Piotr i Paweł. Kościół czci ich męczeństwo w jednym dniu – 29 czerwca. Bazyliki św. Piotra oraz św. Piotra należą do grona czterech tzw. bazylik większych. Ich imiona wymieniane są także w tradycyjnym Confiteor. Święty Piotr, pierwszy papież, poniósł śmierć męczeńską na odwróconym krzyżu. natomiast święty Paweł jako obywatel rzymski został ścięty mieczem. Czytaj więcej |
|
| Andrzej | Był bratem świętego Piotra. Nazywany jest Pierwszym Powołanym. Pochodził z żydowskiej rodziny z Betsaidy, ale mieszkał w Kafarnaum. Wcześniej, przed powołaniem przez Pana był uczniem św. Jana Chrzciciela. Poniósł śmierć męczeńską w Patras na krzyżu w kształcie litery X. Jego wspomnienie Kościół obchodzi 30 listopada. Kościoły wschodnie otaczają św. Andrzeja szczególną czcią. Czytaj więcej |
|
| Jakub | Tak zwany Jakub Większy (Maior) był synem Zebedeusza i bratem św. Jana Ewangelisty (Teologa). Jego matka (Salome) należała do grona niewiast, które towarzyszyły Jezusowi i uczniom (por. Mk 15, 40). To właśnie św. Jakub był świadkiem wskrzeszenia córki Jaira, przemienienia na Górze Tabor oraz był obecny w Ogrójcu podczas modlitwy Pana. Poniósł śmierć męczeńską jako pierwszy z apostołów. Jego relikwie znajdują się w Santiago de Compostela, do którego rokrocznie pielgrzymuje wiele osób. Czytaj więcej |
|
| Jan | Mowa tu o świętym Janie Ewangeliście, który przez kościoły wschodnie nazywany jest Teologiem. Był bratem św. Jakuba Większego. Najmłodszy z grona apostołów i umiłowany uczeń Jezusa. Według tradycji został skazany na śmierć męczeńską poprzez ugotowanie w kotle pełnym wrzącego oleju, jednak nic mu się nie stało. Spisał czwartą ewangelię, która najdokładniej opisuje Mękę Pańską na krzyżu (naoczny świadek). Jest także autorem Apokalipsy. Zmarł w podeszłym wieku w Efezie. Czytaj więcej |
|
| Tomasz | Zwany wątpiącym. Nie był w gronie apostołów, kiedy objawił im się Jezus. Głosił Słowo Boże m.in. w Indiach, gdzie poniósł śmierć męczeńską. Papież Grzegorz Wielki miał powiedzieć: Więcej pomaga naszej wierze niewiara Tomasza, niż wiara apostołów. Czytaj więcej |
|
| Jakub | Święty Jakub Mniejszy (Minor), był synem Alfeusza i krewnym Pana. Został ogłoszony pierwszym biskupem Jerozolimy. To właśnie z nim spotkał się św. Paweł po swoim nawróceniu. Ze względu na swoje postępowanie otrzymał przydomek sprawiedliwy. Został ukamienowany w Jerozolimie w 62 roku. Czytaj więcej |
|
| Filip | Mowa tutaj o świętym Filipie z Betsaidy. Głosił ewangelię m.in. w Scytii i Frygii. Przed powołaniem na apostoła miał być uczniem św. Jana Chrzciciela. Według tradycji poniósł śmierć męczeńską na krzyżu w 81 roku w Hierapolis. Czytaj więcej |
|
| Bartłomiej | Zwany także Natanaelem. Najprawdopodobniej pochodził z Kany Galilejskiej. Jest utożsamiany z pojawiającym się w ewangelii św. Jana Natanaelem (por. J 1, 45-51). Poniósł śmierć męczeńską obdarty ze skóry. Pomnik świętego znajduje się w katedrze mediolańskiej. Czytaj więcej |
|
| Mateusz | Pochodził z Nazaretu, a mieszkał w Kafarnaum. Jego ojcem był Alfeusz. Przed nawróceniem posługiwał się imieniem Lewi. Został powołany podczas pełnienia dyżuru w komorze celnej. Kościół wskazuje go jako autora pierwszej ewangelii, którą później głosił w Palestynie. Najprawdopodobniej został ścięty mieczem w Persji najprawdopodobniej ok. 60 roku. Czytaj więcej |
|
| Szymon i Tadeusz | Szymon obdarzony został przydomkiem kananejczyk. Niektórzy Ojcowie Kościoła utożsamiają go z panem młodym, na którego weselu Jezus uczynił pierwszy cud. Obecnie określa się go przydomkiem gorliwy. Miał głosić Słowo Boże razem ze św. Judą Tadeuszem. Miał ponieść śmierć męczeńską poprzez przecięcie piłą. Święty Juda Tadeusz określany był przydomkiem odważny. Brat św. Jakuba Mniejszego. Jest autorem jednego z listów Nowego Testamentu. Miał głosić Słowo Boże m.in. w Edessie. Poniósł śmierć męczeńską poprzez obicie kijami w Persji ok. 80 roku. Czytaj więcej |
|
| Linus | nie wymienia się | Papież w latach 64-79, następca św. Piotra Apostoła na urzędzie biskupa Rzymu. Jest wspominany w Drugim Liście do Tymoteusza (por. 2Tm 4,21). Poniósł śmierć męczeńską. Jego relikwie zostały złożone obok św. Piotra. Czytaj więcej |
| Klet | nie wymienia się | Pochodzący z Rzymu utożsamiany jest z osobą Anakleta. Miał być trzecim, po św. Piotrze i św. Linusie papieżem. Jemu przypisuje się zbudowanie małej konfesji (kapliczki) nad grobem św. Piotra. Uznawany jest za męczennika. Zmarł w 91 roku. Według niektórych źródeł jako pierwszy zaczął posługiwać się zwrotem Pozdrowienie wam i apostolskie błogosławieństwo. Czytaj więcej |
| Klemens | poniżej | Miał pochodzić z rzymskiej rodziny Flawiuszów. Następca św. Kleta. Jest zaliczany do grona Ojców Kościoła. Zgodnie z tradycją poniósł śmierć męczeńską ok 101-102 roku poprzez utopienie w morzu z kotwicą przywiązaną do szyi. Natomiast obecnie jest to poddawane pod wątpliwość. W Rzymie znajduje się bazylika jego imienia w której można odnaleźć przepiękne mozaiki. Czytaj więcej |
| Ksystus | Zwany także Sykstusem (II). 24. papież w historii Kościoła. Swój urząd miał pełnić niecały rok. Najprawdopodobniej pochodził z Grecji. Poniósł śmierć męczeńską podczas prześladowań zorganizowanych przez cesarza Waleriana I. Jednym z jego diakonów był święty Wawrzyniec Diakon i Męczennik. Jest jednym z ważniejszych męczenników pierwszych wieków chrześcijaństwa. Czytaj więcej |
|
| Korneliusz | poniżej | Był papieżem w latach 251-253. W 251 roku zwołał synod podczas którego pozwolono na powrót na łono Kościoła apostatów, którzy odbyli pokutę. Jemu, jako pierwszemu papieżowi, przypisuje się posługiwanie łaciną w listach. Uznawany za męczennika. Czytaj więcej |
| Cyprian | poniżej | Cyprian pochodził z pogańskiej rodziny z Kartaginy. Jego ojciec był senatorem. W roku 246 przyjął chrzest. Niedługo później w 248 ogłoszony biskupem Kartaginy. Zasłynął z gorliwej walki o naprawę obyczajów. Wiele poświęcał problemowi powrotu apostatów na łono Kościoła. Najprawdopodobniej zginął śmiercią męczeńską przez ścięcie mieczem w 258 roku. Czytaj więcej |
| Wawrzyniec | Był Diakonem za czasów papieża Sykstusa II. Był odpowiedzialny za majątek Kościoła. Na wezwanie cesarza Waleriana I, aby pokazał mu skarby kościelne, ten przyprowadził biedotę rzymską mówiąc, że to są prawdziwe skarby Kościoła. Rozwścieczony cesarz skazał św. Wawrzyńca na śmierć męczeńską poprzez upieczenie na rozżarzonej kracie. Według tradycji święty miał naigrawać się ze swoich oprawców każąc przewrócić się na drugą stronę, tak aby i z tamtej był odpowiednio opalony. Święty Wawrzyniec do dziś odbiera wielką cześć w Rzymie. Jego imieniem obdarzonych jest kilka kościołów m.in. bazylika św. Wawrzyńca za Murami (zbudował ją cesarz Konstantyn) oraz dziesiątki ołtarzy w całym mieście. Do tej pory w zreformowanym kalendarzu rzymskim jego obchód znajduje się w randze święta. Do roku 1770 obchód jego święta (10 sierpnia) był świętem nakazanym. Czytaj więcej |
|
| nie wymienia się | Hipolit | Pochodził najprawdopodobniej z Azji Mniejszej. Był uczniem Ireneusza z Lyonu. Przybył do Rzymu ok. 190 roku za czasów papieża Wiktora I i tam otrzymał święcenia kapłańskie. Pomimo tego wszedł w konflikt z papiestwem. Zarzucał m.in. Kalikstowi I sprzyjanie herezji chrystologicznej monarchian oraz pobłażanie zabójcom i cudzołożnikom. Przez to przez część pisarzy ogłosiła go mianem antypapieża. Jego homilii słuchał m.in Orygenes. W czasie prześladowań cesarza Maksymiana Traka został zesłany na Sardynię razem z papieżem Poncjanem, z którym ostatecznie się pojednał. Poniósł śmierć męczeńską w 236 roku. |
| nie wymienia się | Wincenty | Pochodził najprawdopodobniej z Saragossy, gdzie był archidiakonem. Opiekował się ubogimi oraz zarządał dobrami diecezji. Został wtrącony do więzienia podczas prześladowań cesarza Dioklecjana. Podobnie jak św. Wawrzyniec nie wyparł się wiary i znosił wszystkie męki. Ostatecznie poniósł śmierć na krzyżu w 304 roku. Niektóre źródła określają go jako hiszpańskiego świętego Wawrzyńca. Czytaj więcej |
| powyżej | Korneliusz | patrz powyżej |
| powyżej | Cyprian | patrz powyżej |
| powyżej | Klemens | patrz powyżej |
| Chryzogon | Pochodzący z III lub IV wieku święty był kapłanem rzymskim, najprawdopodobniej pełniącym urząd biskupa Akwilei. Po wtrąceniu do więzienia przez cesarza Dioklecjana pełnił posługę duszpasterską wśród więźniów. Poniósł śmierć męczeńską poprzez ścięcie. Jego ciało zostało wrzucone do morza. | |
| Jan i Paweł | Ci dwaj święci byli braćmi. Pełnili wysokie stanowiska na dworze cesarskim. Zostali wybrani na senatorów. Sprzeciwili się decyzji cesarza Juliana Apostaty o przywróceniu kultu pogańskiego. W wyniku tego ponieśli śmierć męczeńską poprzez ścięcie w 362 roku. Część badaczy składnia się do teorii, że śmierć męczeńska mogła nastąpić ok 50 lat wcześniej za panowania cesarza Dioklecjana. Czytaj więcej |
|
| Kosma i Damian | Dwaj bracia bliźniacy, pochodzący z Cypru. Ich matką była święta Teodozja. Obydwaj byli znanymi lekarzami, którzy nie pobierali opłat za swoją pracę, czym zyskali sobie przychylność biednej ludności, jednocześnie głosząc Chrystusa. Ponieśli śmierć męczeńską za czasów cesarza Dioklecjana ok. 303 roku. Czytaj więcej |
|
| nie wymienia się | Apolinary | Pochodził z Antiochii lub Rawenny. Istnieją rozbieżności co do lat w jakich żył. Był to najprawdopodobniej I lub II wiek. Założył wspólnotę Kościoła w Rawennie zostając jej pierwszym biskupem, gdzie poniósł śmierć męczeńską. Św. Apolinary cieszył się szczególnym kultem m.in. w Mediolanie, Remis czy Dijon. Czytaj więcej |
| nie wymienia się | Witalis | O świętym Witalisie dawne kroniki wspominają, że był wyzwoleńcem z Bolonii. Jego panem był św. Agrykola, który po nawróceniu darował mu wolność. O obu świętych pisał św. Ambroży (De exhortatione virginitatis). Prawdopodobnym miejsce śmierci jest Bolonia lub Mediolan. |
| nie wymienia się | Nazariusz i Celsus | Obaj pochodzili z Mediolanu. Przypisuje się, że matką Nazariusza była św. Perpetua Rzymska, również wymieniana w kanonie. O odnalezieniu relikwii pisał sekretarz św. Ambrożego – Paulin z Mediolanu. Mogli ponieść śmierć męczeńską za czasów cesarza Nerona lub Dioklecjana). |
| nie wymienia się | Protazy i Gerwazy | Ci dwaj bracia bliźniacy byli pierwszymi męczennikami w Mediolanie. Ojcem miał być św. Witalis męczennik. Według tradycji św. Gerwazy poniósł śmierć męczeńską przez zatłuczenie ołowianymi prętami a św. Protazy poprzez ścięcie mieczem. Obecnie ich relikwie spoczywają pod ołtarzem głównym bazyliki św. Ambrożego w Mediolanie. Czytaj więcej |
| nie wymienia się | Wiktor | Zwany mediolańskim, chociaż pochodził z Mauretanii. Urodził się w III wieku. Był żołnierzem rzymskim. Wtrącony do więzienia za przyjęcie chrześcijaństwa, poniósł śmierć męczeńską w 303 roku. Jego życie opisał św. Ambroży. W Mediolanie znajduje się kościół San Vittore in ciel d’oro, gdzie można oglądać pochodzącą z IV wieku mozaikę przedstawiającą św. Wiktora. |
| nie wymienia się | Nabor | Święty Nabor był żołnierzem rzymskim pochodzącym z Mauretanii. Pojawił się w Mediolanie wraz z legionami cesarza Maksymiana. Po przybyciu poznał wiarę chrześcijańską i przyjął chrzest. W roku 303 rozpoczęło się prześladowanie chrześcijan, dlatego wspólnie ze świętym Feliksem opuścili wojsko. Za dezercję zostali skazani na śmierć przez ścięcie. Według tradycji podczas modlitwy nad ich grobem zmarła z wycieńczenia święta Sabina z Mediolanu. |
| nie wymienia się | Feliks i Kalimeriusz | Podobnie jak św. Nabor, święty Feliks był żołnierzem rzymskim, który przybył do Mediolanu. Tu poznał wiarę chrześcijańską, której nie chciał się wyrzec. Został ścięty mieczem w 303 roku. O świętym Kalimeriuszu nie ma wielu dostępnych informacji. Był biskupem żyjącym w II wieku, którego schwytano podczas prześladowań. Zgodnie z tradycją poniósł śmierć męczeńską przez ścięcie. Jego wspomnienie w Mediolanie przypada na 31 lipca. |
Po konsekracji
Święci po konsekracji wymieniani są po słowach Również nam, Twoim grzesznym sługom, ufającym w Twoje wielkie miłosierdzie, daj udział we wspólnocie z Twoimi świętymi Apostołami i Męczennikami (…). Dzieje się tak, ponieważ celebrans prosi Boga, aby wszyscy wierni zyskali możliwość obcowania razem ze świętymi, którzy przelewając swoją krew przyczynili się do rozwoju wiary. Kim byli?
| porządek rzymski | porządek mediolański | nota biograficzna |
| Jan | Mowa tutaj o Janie Chrzcicielu. Kanon rzymski podaje samo imię Jan. Z tego powodu średniowieczni pisarze częstokroć twierdzili, że chodzi tu o św. Jana Ewangelistę lub św. Jana Marka Ewangelistę. Ostatecznie tę kwestię rozwiązała Święta Kongregacja Obrzędów dekretem z dnia 27 marca 1824 roku wskazując na św. Jana Chrzciciela. Poprzednika Pańskiego (bo tak tytułuje się Jana Chrzciciela) wspomina się także podczas liturgii św. Bazylego i św. Chryzostoma właśnie po konsekracji, jako przedstawiciela sprawiedliwych i proroków. Czytaj więcej |
|
| Jan i Jan | Jan Chrzciciel (patrz wyżej) i najprawdopodobniej Jan Marek. Księgi Nowego Testamentu nazywają go Markiem, Janem oraz Janem Markiem. Tradycja wskazuje na jedną osobę – św. Marka, który towarzyszył św. Pawłowi (podobnie jak św. Barnaba) w pierwszej podróży misyjnej. Swoją ewangelię spisał najprawdopodobniej pomiędzy 60 a 70 rokiem. Poniósł śmierć męczeńską w Aleksandrii. Czytaj więcej |
|
| Szczepan | Szczepan, zwany w rycie mediolańskim protomęczennikiem, został obrany na diakona przez apostołów. Ponieważ był pierwszym, który przelał krew za Chrystusa, Kościół od początku szczególnie czci jego pamięć. Jego relikwie są zdeponowane w bazylice św. Wawrzyńca za Murami w Rzymie. Czytaj więcej |
|
| Maciej | nie wymienia się | Święty Maciej był jednym z 72 uczniów Pańskich. To on zajął miejsce w kolegium apostołów po zdradzie Judasza. Najprawdopodobniej poniósł śmierć męczeńską poprzez ścięcie toporem. Jego relikwie św. Helena wysłała do Trewiru. Głowa świętego według tradycji znajduje się w bazylice Matki Bożej Większej w Rzymie. Czytaj więcej |
| nie wymienia się | Andrzej | Obecnie nie jest możliwe jednoznaczne wskazanie o którego świętego chodzi. |
| Barnaba | Barnaba pochodził z Cypru. Jego pierwotne imię to Jozes (Józef). Imię Barnaba, które otrzymał od apostołów oznacza syn pocieszenia. Według niektórych dawnych źródeł miał założyć wspólnotę wierzących m.in. w Mediolanie. Ok. 70 roku został ukamienowany na Cyprze. Czytaj więcej |
|
| poniżej | Piotr | patrz poniżej |
| Ignacy |
nie wymienia się | Był uczniem św. Jana apostoła. Biskup antiocheński. Jemu przypisuje się wprowadzenie do liturgii śpiewu antyfon. Autor wielu listów pasterskich. Zginął śmiercią męczeńską w Rzymie w 107 roku. Czytaj więcej |
| Aleksander |
nie wymienia się | Mowa o Aleksandrze I, szóstym po świętym Piotrze papieżu. Jego pontyfikat trwał 10 lat. Jemu Kościół zawdzięcza m.in. modlitwę przed poświęceniem wody święconej. Z jego zarządzenia rozpoczęto dodawać wodę do wina podczas Mszy (lub formalnie potwierdził tę praktykę). |
| Marcelin | Kapłan Kościoła. Współpracował ze św. Piotrem (wymienionym poniżej w porządku rzymskim, a powyżej w porządku mediolańskim) przy nawracaniu pogan. Został ścięty za murami Rzymu za panowania cesarza Dioklecjana. Czytaj więcej |
|
| Piotr | powyżej | Egzorcysta Kościoła. Współpracował ze św. Marcelinem (wymienionym powyżej) przy nawracaniu pogan. Został ścięty za murami Rzymu za panowania cesarza Dioklecjana. Czytaj więcej |
| poniżej | Agnieszka | patrz poniżej |
| poniżej | Cecylia | patrz poniżej |
| Felicyta | Według tradycji Felicyta była niewolnicą. Pod wpływem św. Perpetuy nawróciła się na chrześcijaństwo. Pomimo ciąży została wtrącona do więzienia. Po porodzie poniosła śmierć męczeńską razem ze św. Perpetuą w 202 lub 203 roku w Kartaginie. Czytaj więcej |
|
| Perpetua | Pochodziła z zamożnego rodu. Razem ze św. Felicytą przyczyniła się do nawrócenia wielu na chrześcijaństwo. Po uwięzieniu została obdarzona wizjami męczeństwa. Została zamęczona w 202 lub 203 roku w Kartaginie. Czytaj więcej |
|
| poniżej | Anastazja | patrz poniżej |
| Agata | Dziewica i męczennica. Pochodziła z Katanii. Odrzuciła zaloty sycylijskiego namiestnika Kwincjana, który zapragnął zemsty za tę zniewagę. Kazał oddać ją na wychowanie rozpustnej kobiety, jednak nie przyniosło to skutku. Wobec tego rozkazał wydać ją na tortury, podczas których odcięto jej piersi. Święta Agata poniosła śmierć męczeńską na rozżarzonych węglach w 251 roku. Czytaj więcej |
|
| nie wymienia się | Eufemia | Pochodziła z Chalcedonu, gdzie urodziła sie ok. 290 roku. Jej życie przypadło na czasy prześladowań chrześcijan przez cesarza Dioklecjana. Rzymski prokonsul Azji Mniejszej, Priscus, zażądał od mieszkańców złożenia ofiar bóstwu pogańskiemu. Święta Eufemia wraz z innymi chrześcijanami niepodporządkowani się tej decyzji i zbiegli z miasta. Po licznych i ciężkich torturach, które trwały ok. 20 dni. Ostatecznie poniosła śmierć męczeńską w rzymskim amfiteatrze. W 451 roku w bazylice jej imienia odbył się najliczniejszy w starożytności chrześcijańskiej sobór powszechny. Czytaj więcej |
| Łucja | Pochodzącą z Sycylii dziewica i męczennica uprosiła przy grobie św. Agaty łaskę zdrowia dla matki. Podobnie jak św. Agata odrzuciła zaloty wpływowego mężczyzny przez co została skazana na śmierć. Poniosła śmierć męczeńską ok 304 roku poprzez przebicie gardła mieczem. Czytaj więcej |
|
| nie wymienia się | Justyna | Pochodziła z zamożnej rodziny z Padwy. Przyjęła chrzest z rąk św. Prosdocyma, pierwszego biskupa miasta. Pomimo prześladowań chrześcijan za czasów cesarza Dioklecjana nie wyparła się wiary. Została ścięta mieczem w 304 roku. Jej grób stał się niezwykle popularnym celem pielgrzymek po wydaniu edyktu mediolańskiego. Czytaj więcej |
| nie wymienia się | Sabina | Święta Sabina żyła na przełomie I i II wieku. Była zamożną wdową, która została nawrócona na chrześcijaństwo przez swoją niewolnicę, św. Serapię z Antiochii. Obie odwiedzały katakumby. Kiedy św. Serapię pochwycono na tym czynie i umęczono św. Sabina pochowała jej ciało ze czcią, przez co sprowadziła na siebie gniew władzy rzymskiej. Wtrącona do więzienia poniosła śmierć męczeńską poprzez ścięcie mieczem w 126 roku. Bazylika jej imienia znajduje się na rzymskim Awentynie. Tradycyjnie w tamtym kościele papież rozpoczyna obchody Wielkiego Postu sprawując liturgię Środy Popielcowej. |
| nie wymienia się | Tekla | Co prawda nie jest wymieniana w Dziejach Apostolskich, jednak uznaj się ją za uczennicę świętego Pawła, który miał ją ochrzcić podczas swojej pierwszej podróży misyjnej po Azji Mniejszej (lata 45-49). Po nawróceniu zerwała zaręczyny z poganinem. Skutkiem tego było skazanie na śmierć. Początkowo miała zginąć na stosie, jednak deszcz zgasił płomienie. Następnie towarzyszyła św. Pawłowi w drodze do Antiochii, gdzie odrzuciła kolejne zaloty. To spotkało się z kolejnym skazaniem na śmierć przez pożarcie przez dzikie zwierzęta, jednak i one oszczędziły świętą. W końcu udała się do Selucji, gdzie dokonała żywota jako pustelnica. inne źródła podają, że zginęła śmiercią męczeńską. Święty Ambroży stawiał ją jako wzór innym dziewicom jak mają składać ofiarę z siebie. Kościoły wschodnie wspominają św. Teklę jako pierwszą męczennicę, równą apostołom. Przed zbudowaniem obecnej katedry mediolańskiej wcześniejsza katedra (z IV wieku) nosiła tytuł św. Tekli. Obecne pozostałości tej wczesnochrześcijańskiej katedry można oglądać w podziemiach obecnej. Czytaj więcej |
| nie wymienia się | Pelagia | Pochodząca z Antiochii święta żyła w III i IV wieku. Poniosła śmierć męczeńską w wieku 15 lat za czasów prześladowań cesarza Dioklecjana. Jest także utożsamiana ze św. Pelagią męczennicą z Tarsu oraz św. Pelagią mniszką z Jerozolimy żyjącą w V wieku. Ta konotacja jest jednak niewłaściwa, bo o św. Pelagii wspomina św. Ambroży. Czytaj więcej |
| nie wymienia się | Katarzyna | Żyjąca w III wieku święta pochodziła z Aleksandrii. Była wykształconą i bogatą chrześcijanką, która złożyła śluby czystości. Według niektórych legend była córką królewską. Stanowczo sprzeciwiała się prześladowaniu chrześcijan i potępiała cesarza Maksencjusza, który skazał ją na śmierć poprzez łamanie kołem. Tradycja wspomina, że koło zostało zniszczone przez anioła. Ostatecznie poniosła śmierć męczeńską przez ścięcie mieczem. Obok koła jej atrybutem jest księga. Według tradycji św. Katarzyna toczyła spór teologiczny, w którym okazała się bieglejsza od pięćdziesięciu mędrców pogańskich. To miało doprowadzić do złości cesarza. Czytaj więcej |
| Agnieszka | powyżej | Ta młoda święta złożyła śluby czystości. W wieku 12-13 lat zapragnął ją posiąść wpływowy rzymianin. Ta jednak, podobnie jak św. Agata czy Łucja, odrzuciła jego zaloty. Wysłano ją do domu rozpusty, gdzie wszyscy byli pod jej wielkim wrażeniem. Ostatecznie poniosła śmierć męczeńską poprzez ścięcie mieczem. Co roku w dniu jej wspomnienia, 21 stycznia, błogosławione są dwa baranki (łac. agnus = baranek), z wełny których wykonuje się paliusze dla metropolitów. Czytaj więcej |
| Cecylia | powyżej | Święta Cecylia pochodziła ze znamienitej rodziny. Dzień przed swoimi zaślubinami oznajmiła przyszłemu mężowi Walerianowi, że złożyła ślub czystości. Ten, pod wpływem świętej, przyjął chrzest. Skazana na śmierć męczeńską podczas prześladowań cesarza Dioklecjana została zamknięta w łaźni, w której rozpalono ogień. Kaci oczekiwali, że udusi się parą. Gdy to jednak nie następowało postanowili ją ściąć. Jest patronką muzyki kościelnej. Czytaj więcej |
| Anastazja | powyżej | Rzymianka, która po śmierci męża pozostawała w kierownictwie duchowym św. Chryzogona. Została spalona na stosie. Jej szczątki zostały sprowadzone do Rzymu, gdzie znalazły swoje miejsce w kościele u podnóża Pallatynu, nazwanym jej imieniem. Z tego kościoła wyruszały tradycyjne papieskie procesje pokutne odbywające się w Środę Popielcową. Ich droga wiodła na szczyt Pallatynu, do kościoła św. Sabiny. Jej kult w Rzymie musiał być bardzo duży, ponieważ kommemoracja św. Anastazji ma miejsce w dniu jej męczeństwa tj. 25 grudnia (Narodzenie Pańskie). Jest to niespotykany przywilej. Warto dodać, że greckie słowo anastasis oznacza zmartwychwstanie. Czytaj więcej |
Karty mszału
Na przestrzeni wieków wprowadzano pewne zmiany w liście świętych. Przykładowo mszał z roku 1499 podaje większą liczbę świętych. Później, w 1594 do kanonu został dodany np. św. Barnaba. Powyższa lista została przygotowana na podstawie ostatniej edycji typicznej mszału mediolańskiego (1954 i 1990).
Skan karty z mszału ambrozjańskiego z 1640 roku
Skan karty z mszału ambrozjańskiego z 1640 roku
Tytułem zakończenia
Kościół przez dwa tysiące lat swojego istnienia otrzymał całe zastępy świętych, którzy nieustannie orędują za wierzącymi. Ten wpis ma na celu m.in. uświadomić i pokazać jak dużo jest w stanie poświęcić człowiek dla zbawienia siebie i innych.
Wszyscy święci i święte Boże, módlcie się za nami!
Opracowano na podstawie:
- abp Antoni Nowowiejski, Msza święta cz. 1, 2001
- ks. Piotr Skarga, Żywoty świętych Starego i Nowego Zakonu tom I i II, 1933
- Missale Ambrosianum, 1640
- Missale Ambrosianum, 1954
- Messale Ambrosiano, 1990
- Mszał rzymski dla diecezji polskich, 2013
- Calendario rito ambrosiano, 1936
- E.G. Cuthbert F. Atchley, The Ambrosian liturgy, 1909
- SKO, Dekret Novis hisce temporibus, 1962 (AAS 54 (1962), 873)
- Waldemar Turek, „De sacramentis” św. Ambrożego w Katechizmie Kościoła Katolickiego, 1997
- brewiarz.pl
- materiały własne
Zobacz naszą stronę na facebooku
