Antyczny kalendarz liturgiczny rytu mediolańskiego praktycznie codziennie przewiduje wspomnienie jakiegoś świętego. Wyjątkiem od tego jest druga część Adwentu oraz Wielki Post. Dlatego w tym ostatnim okresie dopuszczone są jedynie dwa obchody: świętego Józefa (19 marca) oraz Zwiastowanie NMP (25 marca). Czy zatem w tym rycie występują Msze wotywne?
Wotywy na każdy dzień
Jak już wspomnieliśmy, co do zasady praktycznie każdego dnia przypada wspomnienie jakiegoś świętego. Są jednak takie dni, kiedy nie ma żadnego wspomnienia tzw. feria. Można wtedy, pod pewnymi warunkami skorzystać z tzw. Mszy wotywnych tj. opowiadających o szczególnych wydarzeniach z życia Pana lub innych tematycznie. Z tego powodu mszał ambrozjański posiada osobne formularze wotywne na każdy dzień tygodnia. Właściwie każdy z nich ma także osobną prefację. I tak:
- Feria secunda – poniedziałek
- Pro poenitentia et remissione peccatorum – pokutna, o odpuszczenie grzechów
- Feria tertia – wtorek
- De Angelis – o świętych aniołach
- Feria quatra – środa
- Ad postulandam sapientiam – (błagalna) o uproszenie (wzrost) mądrości
- Feria quinta – czwartek
- Ad postulandam charitatem – (błagalna) o uproszenie (wzrost) miłości
- De Spiritu Sancto – o Duchu Świętym
- Ad postulandam gratiam Sancti Spiritus – (błagalna) o uproszenie (wzrost) darów Ducha Świętego
- Feria sexta – piątek
- De Cruce – o Krzyżu Świętym
- De Passione Domini et quinque Plagis – o Męce Pańskiej i Pięciu Ranach
- Sabbato – sobota
- De Sancta Virgine Maria – o Świętej Dziewicy Maryi
- De Annunciactione Sancte Virginis Mariae – o Zwiastowaniu NMP (tę wotywę można stosować w Adwencie – odpowiednik Mszy rorate, jednak inny formularz)
- Sed ritu solemni – de Sancta Virgine Maria – w rycie solennym – o Świętej Dziewicy Maryi (z Gloria i Credo)
- oraz:
- De Sanctissima Trinitate – o Najświętszej Trójcy – w rycie solennym z Gloria, II czytaniem i Credo
- Pro gratiarum actione – dziękczynna – jako kommemoracja do Mszy o św. Trójcy, Duchu Świętym czy o NMP
- De Sanctis Angelis Custodibus – o Aniołach Stróżach – tam, gdzie nie odprawia się w rycie solennym i tak odmawia się Gloria, II czytanie i Credo
- Contra Paganos – o nawrócenie pogan
- Pro Pace – o pokój
- Pro Sponso et Sponsa – za narzeczonych (małżonków) – w przypadku ślubu w niedzielę formularz jako kommemoracja
Dopuszczona jest także wotywa o Najświętszym Sercu Pana Jezusa w pierwszy czwartek miesiąca, z wyłączeniem dni, kiedy wotywy nie mogą się odprawiać. W Mszach solennych z Gloria i Credo.
Czwartkowa Msza o Duchu św. gdy wykonywana jest uroczyście, wtedy odmawia się Gloria, Credo oraz czyta się dwa czytania (z Dziejów Apostolskich i Pierwszego Listu św. Pawła Apostoła do Koryntian).
Kiedy można odprawiać Msze wotywne?
Msze wotywne dzielą się na prywatne oraz publiczne (z udziałem ludu). Te ostatnie mogą być także odprawiane solennie, ale tylko ze względu na dobro wiernych (pro gravi et publica causa), dla bardzo poważnej przyczyny.
Co do zasady wotywy mogą być odprawiane w dni ferialne (powszednie), poza kilkoma wyjątkami oraz w dni świętych, które nie są obchodzone jako święta. Z tego powodu nie mówi się wtedy Gloria oraz Credo.
Publiczne Msze wotywne (tj. z udziałem ludu) nie mogą być odprawiane w:
- dni Wielkiego Postu,
- Wspomnienie Wszystkich wiernych Zmarłych,
- gdy w kościele znajduje się ciało zmarłego,
- gdy są zakazane prywatne msze requiem,
- dni solenne (święta i uroczystości),
- święta i uroczystości NMP,
- święta I klasy,
- niedziele: Siedemdziesiątnicy, Sześćdziesiątnicy i Pięćdziesiątnicy,
- niedziele: Wielkiego Postu, Adwentu,
- Wigilie: Bożego Narodzenie, Epifanii, Wniebowstąpienia, Zesłania Ducha Świętego,
- Tygodnia Autentycznego (Wielkiego),
- ponadto w dni Triduum Litaniarum.
Msze prywatne requiem są niedopuszczone w:
- niedziele,
- święta solenne,
- ferie uprzywilejowane Adwentu: piątek i sobota IV i V tygodnia oraz wszystkie dni Exceptato,
- ferie Wielkiego Postu,
- Tygodniu Autentycznym,
- Triduum Litaniarum,
- Wigilie: Narodzenia Pańskiego, Epifanii, Wniebowstąpienia oraz Zesłania Ducha Świętego,
- ponadto w kościele podczas wystawienia Najświętszego Sakramentu (w Polsce znane jako czterdziestogodzinne nabożeństwo).
A Msze żałobne?
Msze w dniu śmierci lub pogrzebu (in die obitus seu depositionis) są niedopuszczone w:
- święta I klasy,
- ruchome święta: Paschy, Wniebowstąpienia, Zesłania Ducha Świętego, Bożego Ciała, Świętej Trójcy, Chrystusa Króla,
- św. Józefa, Zwiastowania NMP, Bożego Narodzenia, Epifanii, św. Piotra i Pawła, Wniebowzięcia NMP, Wszystkich Świętych, św. Ambrożego Patrona, Niepokalanego Poczęcia,
- dni Tygodnia Autentycznego,
- rocznicę dedykacji kościoła,
- święto tytułu, patrona czy parafii,
- czas wystawienia Najświętszego Sakramentu (w Polsce znane jako czterdziestogodzinne nabożeństwo),
- dniu Wszystkich Wiernych Zmarłych,
- ponadto w dni świąteczne.
Kolory? Inaczej niż w Rzymie.
Prywatne Msze wotywne nie posiadają własnego koloru. Dlatego np. Msza święta o Matce Bożej czy za pokutna o odpuszczenie grzechów są sprawowane w kolorze dnia tj. zielonym. Także Msza wotywna o Najświętszym Sercu Pana Jezusa jest sprawowana na zielono.
Msze wotywne solenne mogą mieć już inne kolory. Ponadto wtedy odmawia się także Gloria i Credo.
Nie można odprawiać Mszy wotywnej o świętych, którym kolorem własnym jest czerwony (np. św. Wawrzyniec), fioletowy (np. św. Anna) czy zielony (np. św. Antoni) w dniu białego świętego (np. św. Joachima) i odwrotnie.
| Zobacz cykl artykułów o ambrozjańskich kolorach liturgicznych |
Przykład?
Czy kapłan może celebrować Mszę wotywną o św. Antonim, Opacie i Wyznawcy, którego kolorem własnym jest zielony w dniu 24 kwietnia? Nie, ponieważ 24 kwietnia wspomina się św. Jerzego, Męczennika, którego kolorem jest czerwień.
Zobacz także:
Kalendarz liturgiczny rito ambrosiano antico na rok 2020
Opracowano na podstawie:
- Missale Ambrosianum, 1640
- Calendario rito ambrosiano, 1936
Dziękujemy za konsultację merytoryczną Panu Nicola De Grandi.
Dziękujemy za konsultację językową Panu Stanisławowi Kalinkowskiemu.
